بررسی ویژگیهای سبکی سفرنامۀ «بستان السیاحه»

بستان‌السیاحه اثر حاج میرزا زین العابدین شیروانی، یکی از مهمترین آثار عصر قاجار است. این اثر دایره‌المعارف مانند، علی‌رغم ارزشهای زیادی که دارد، چندان که باید و شاید شناخته و شناسانده نشده است. این جستار در پی آن است که این اثر را با رویکرد سبک‌شناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد؛ بر این اساس، اثر مذکور به شیوۀ توصیفی و تحلیل در سه سطح فکری، زبانی و ادبی مورد مطالعه قرار گرفته است. دستاورد پژوهش نشان میدهد که موضوع غالب در این اثر از منظر اندیشگانی، فلسفه و عرفان، تاریخ و جغرافیا، طب، نجوم، موسیقی، مذهب و نحله‌های مختلف فکری و مذهبی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و... است. از نظر زبانی، مقوله‌هایی چون ترکیبات بدیعی، واژه‌های هندی، نوادر لغات، حذف، کاربرد صورت قدیمی ماضی استمراری و... بسامد بالایی دارد و حضور انواع تجنیس و تسجیع و بهره‌گیری از انواع تشبیهات خیال‌انگیز و تناسب‌های گسترده و... شاخصه‌های اصلی سطح ادبی آن محسوب میشود.